Antalya Müzesi ve Herakles Lahdi

Antalya’da yaşıyoruz. Acaba yanı başımızda duran güzelliklerin farkında mıyız? Antalya Müzesi de bunlardan biri. Özellikle bu müzedeki Herakles Lahdi

 

Bölgemiz doğal güzellikler yanında ayrıca tarihi kentler cenneti. Antalya ilinin sahip olduğu antik kentler sayısı, belki de Yunanistan ve İtalya’nın birlikte sahip olduklarından daha fazla. Çevremizde bugüne kadar bilinen yetmişi aşkın antik yerleşim yeri mevcuttur.

Antalya ve ilçelerinde bugün henüz doğru dürüst bir tiyatro salonumuz yokken, 2000 yıl öncesine ait birçoğu on bin kişilik seyirci kapasitesine sahip onlarca antik tiyatromuz bizim ilgimizi bekliyor.

Antik kentlerde son elli yılda yapılan sistemli kazılar sonucunda ortaya çıkan on binlerce eser Antalya, Side ve Alanya müzelerimizin salonlarını süslüyor. Acaba bir gün merak edip, bu müzeleri gezdiğimiz oldu mu? İşte bugün sizlere Antalya kent merkezine 17 kilometre uzaklıktaki Perge antik kentinden getirilerek, Antalya Müzesi’nde sergilenen Herakles Lahdi’ni tanıtmak istiyorum. Belki de böylece merakınızı uyandırır; gidip görmenize vesile olurum diye düşünüyorum. Şimdi bu mitoloji kahramanı Herakles’i tanıyalım:

HERAKLES’İN MACERALARI

Greklerin Herakles, Romalıların Herkül adını verdikleri efsane kahramanı Herakles, eski Yunan mitolojisinde çok kuvvetli olmasıyla tanınan bir kahramandır. Efsaneye göre Herakles'ın babası, tanrıların kralı Zeus, annesi de Alkmene adında bir prensesti. Zeus'un asıl karısı Hera, kocasının bu prensesten bir oğlu olduğunu haber alınca çok kızdı, Herakles'e düşman oldu. Onu öldürmek için fırsat kollamaya başladı. Çocuk daha beşikteyken Hera onun üzerine iki büyük zehirli yılan saldırttıysa da Herakles küçük elleriyle bu yılanları tutup attı.

Herakles büyüyünce Thebes Kralı Kreon'un kızı Megara ile evlendi. Hera ona karşı beslediği kinden hâlâ vazgeçmemişti. Bir gün Herakles'in delirmesini sağladı. Herakles delirince karısını, çocuklarını yakarak öldürdü. Sonra aklı yerine gelince, işlediği büyük suçtan dolayı vicdan azabı çekmeye başladı.

Bir kâhin ona bu azaptan ancak on iki ödevi yerine getirmekle kurtulabileceğini söyledi. İlk ödev Nemea Aslanı diye tanınan yırtıcı bir hayvanı öldürmekti. Herakles aslanı elleriyle öldürdü, postunu krala götürdü.

İkinci görev, dokuz başlı bir canavar olan Hydra'yı öldürmekti. Bu canavarın bir başı kesilince, yerine iki baş çıkardı. Herakles Hydra'nın sekiz başını yaktı, dokuzuncu başını da bir kayanın altına sıkıştırdı, sonra zehirli oklarla canavarı öldürdü.

Üçüncü ödev, altın boynuzlu Ceryneion Geyiği'ni yakalamaktı. Çok hızlı koşan bu geyiği Herakles uzun bir kovalamadan sonra yakaladı, omuzları üzerinde krala getirdi.

Herakles'in dördüncü ödevi Erymanthus' taki yaban domuzunu yakalamaktı. Bunu da başardı. Beşinci ödev, Elis Kralı’nın ahırlarının temizlenmesiydi. Herakles, iki ırmağın yollarını bu ahırlara çevirerek onları bir günde temizledi.

Altıncı ödev, Stymphalus Gölü'ndeki kuşları öldürmekti. Bunlar insan eti yiyen vahşi yaratıklardandı. Herakles önce Athena'nın çıngırağını çalarak kuşları korkuttu; sonra da onları zehirli oklarıyla vurdu.

Yedinci ödev, Girit'teki deli boğayı yakalamaktı. Herakles adayı alt üst eden bu boğayı da yakalayıp omzunda taşıyarak krala getirdi.

Sekizinci ödev, Diomedes'in, insan eti yiyen vahşi atlarını yakalamaktı. Herakles önce Diomedes'i öldürdü, etini atlara yedirdi; sonra da atları yakaladı.

Dokuzuncu ödev Amazonlar'ın Kraliçesi Hippolyta'nın kuşağını ele geçirmekti. Amazonlar denilen bu savaşçı kadınlar Herakles'e önce iyi davrandılar, sonra Hera onları Herakles'in aleyhine çevirdi. Herakles Amazonlar'la savaşmak zorunda kaldı, Hippolyta'nın kuşağını ele geçirerek kralın yanına döndü.

Herakles'in onuncu cezası, üç gövdeli Geryoneus’un öküzünü yakalamaktı. Akdeniz'de bir adada yaşayan bu öküzü yakalayabilmek için Herakles önce iki kafalı nöbetçi köpekleri öldürdü. Böylece öküzü yakalayıp krala getirdi.

On birinci ödev, Hesperidler elma bahçesindeki altın elmaları ele geçirmekti. Herakles bu ödevi yerine getirebilmek için, göklere destek olan Atlas'tan yardım istedi. Atlas, bu elmaları alıp getirinceye kadar dünyayı Herakles'in taşımasını teklif etti. Yalnız, elmaları getirdikten sonra dünyayı onun omuzlarından geri almadı. Herakles çaresiz kalınca, Atlas'a dünyayı taşıyacağını, ancak omzuna bir destek buluncaya kadar ona izin vermesini söyledi. Atlas dünyayı yeniden omuzlarına alınca, Herakles elmaları kaparak kaçtı.

Sonuncu ödev, yeraltı dünyasının bekçi köpeği olan Kerberus'u dünyaya çıkarmaktı. Herakles ölüler ülkesinin tanrısı Plüton'dan izin alarak bu köpeği krala getirdi. Kral korkusundan kaçarak büyük bir kavanozun içine saklandı.

Herakles, bu on iki ödevi başarıyla sonuçlandırdıktan sonra serbest kalınca Deianira adında bir kadınla evlendi. Bu kadın Herakles'i kıskandığından bir gün ona zehirli bir elbise giydirdi. Herakles, zehirlenince o kadar büyük bir acı çekti ki en sonunda dağın tepesinde kütüklerden bir küme yaptı, bunların üzerine uzandı. Arkadaşı Philoktetes'ten kütükleri ateşe vermesini istedi. Böylece Herakles'in vücudu yandı, yok oldu. Ölümsüz olan ruhunu ise babası Zeus alarak Olympos Dağı'na götürdü. Mitoloji kitapları böyle yazıyor.

 

 

1961 YILINDA BULUNDU

Antalya Müzesi Lahitler Salonu’nda sergilenen Herakles Lahdi tek bir mermer bloktan oyulmuş, dış cepheleri mitolojik kahraman Herakles’in yaşamında geçirdiği maceralarına ait kabartmalarla süslenmiştir. Büyük bir olasılıkla M.S. 2. yüzyıla tarihlenen bu lahit 1961 yılında Perge antik kentinin doğu mezarlığında bir su kanalı inşaatı sırasında bulunduğunda bugün müzede sergilendiği gibi tek parçadan oluşmuyordu. Neyse ki duyarlı vatandaşlarımızın yetkililere haber vermesiyle bulunan parçalarının Antalya Müzesi uzmanlarınca birleştirilerek bu lahdin bugünlere ulaşması sağlandı.

Semerdam şeklinde, yaklaşık 2,5 metre uzunluğunda olan lahdin iki alınlığının tam ortasında birer Meduza başı dikkat çekicidir. Lahdin iki uzun cephesinin her birinde beşer ve bir dar cephesinde Herakles’in iki macerası kabartma olarak tasvir edilmiştir.

Bir hafta sonu çocuklarınızı yanınıza alıp bu harika lahdi ve Antalya Müzesi’nde sergilenen diğer yüzlerce eseri görmeye ne dersiniz? Giderken de lahit üzerindeki kabartmaları tek tek anlattığım yandaki bilgileri de birlikte götürmeyi lütfen unutmayın.

 

 

 

HERAKLES’İN LAHDİ’NDEKİ KABARTMALAR

Herakles'in Nemea Aslanı ile Mücadelesi: Herakles, Nemea Aslanı ile mücadele eder durumda görülmektedir. Mitolojiye göre Nemea Aslanı’nın vücuduna herhangi bir silah işlemediği için Herakles, elleri ile boğmak zorundadır. Aslan arka ayakları üzerine kalkmış sol pençesi Herakles’in sol kolu üzerindedir. Herakles'in yanından ayırmadığı sopası sol tarafta yukarıda görülüyor. Herakles Nemea Aslanı’nı öldürdükten sonra hayvanın postunu devamlı olarak yanında taşıyacaktır.

Herakles Hydra Yılanı Mücadelesi: Herakles kabartmada sol eli ile yılanı tepesinden yakalamış bir şekilde betimlenmiştir. Kuyruğu Herakles'in açık bacakları arasından görülen Ejderin vücudu balık sırtı şeklindedir.

Erymanthos Yaban Domuzunun Öldürülmesi: Herakles başında Nemea Aslanı postu ile yelesinden kuvvetle tuttuğu yaban domuzunun ön ayakları yere değmekte, arka ayakları ise havadadır.

Ceryneion Geyiğinin Öldürülmesi: Herakles bu kabartmada cepheden, geyiğin gövdesi profilden görülür. Sol bacağı ile hayvanı hafifçe bastırmış şekildedir.

Stmphalos Kuşlarının Öldürülmesi: Klasik Yunan Mitolojisi’ne göre insan yiyen bu kuşlar, Herakles tarafından öldürülür. Herakles'in sol arka tarafında bir Stymphalos kuşu görülmektedir. Herakles'in bacakları arasında ölmüş olan üçüncü kuş betimlenmiş olup, elleri arasında diğer bir kuşu parçalamaktadır.

Dar yüzdeki birinci sahne Augias'ın ahırlarının temizlenmesi sahnesidir. Aslan postunu başına geçirmiş, kolun üzerinde Herakles'in olan sopası vardır. Herakles, burada orta yaşlı ve sakallı olarak gösterilmiştir. Sağ elinde, ahırların temizlenmesi için ırmağın yatağını değiştirmede kullandığı sopanın bir kısmı görülür. 

Hesperidler Bahçelerinden Altın Elmanın Getirilmesi: Herakles'in sağ elindeki sopası kırık ve eksiktir. Burada yarı çıplak bir kadın figürü görülüyor. Herakles'e yardım eden bu kadın kahraman Omphale'dir. Dar yüzde detaysız olarak anlatılan her iki konuda, iş bittikten sonraki dinlenme anı gösterilmiştir.

Girit Boğası ile Savaşması: Kabartmada kollar omuzdan kırık olmasına rağmen omuz hareketinden ve başın arkasındaki sopanın duruşundan Herakles'in dizleri üzerine bastırdığı boğaya vurduğu anlaşılmaktadır. Hayvan acı çeker durumda ağzını açmıştır.

Diomedes'in Atlarının Çalınması: Birçok parçası oldukça kırık ve eksik olsa da; bu panoda bazı parçalar bize olayı anlatmaya yetmektedir. Herakles’in başı, kolları, belden aşağı kısmı tamamen kırıktır. Herakles'in sol tarafında atlar, boyundan itibaren görülür. Herakles 'in sol tarafında, dizleri üzerine çökmüş, zırhlı yenik Diomedes sol elinde bir kalkan tutmaktadır.

Amozanların Yenilgisi: Üzerinde sağ omuzu açıkta bırakan bir elbise ve ayağında sandalları olan Amazonlar Kraliçesi Hypolyte, bir at üzerinde cepheden gösterilmiştir. Baş boyundan kırıktır. Hippolyte sol elinde bir kalkan tutmaktadır. Herakles kollarını açmış, muhtemelen altın kemeri iki kolu arasında germektedir. Kollar bileğin üzerinden kırıktır. Bacak, dizden itibaren kırık ve eksiktir.

Geryoneus'un öldürülmesi: Herakles'e verilen diğer bir görev de üç başlı dev Geryoneus'un öküzlerinin getirilmesi idi. Herakles Aslan postunu giymiş bir şekilde, dizleri üzerine çöken üç başlı devi başından tutmaktadır. Dev, zırhlı ve kalkanlıdır. Herakles'in sol tarafında olayın kahramanı bir çift öküz başı dikkati çekmektedir.

Kerberos'un getirilmesi: Bu panoda Herakles ve Cehennem Köpeği Kerberus görülür. Başta çok genç ve sakalsız olarak maceraya başlayan Herakles'in vücut adaleleri, gittikçe yaşlanmış ve pörsümüştür.

Lahdin diğer dar yüzünde iki sütun frizi arasında bir basamakla çıkılan iki kanatlı bir kapı kabartması görülmektedir. Kapı tam ortada iki sütun arasındadır. Kapının her iki yanında frig külahlı genç bekçiler, matem içinde lahdin kapısını beklemektedir.

 

 

 

Yayın Tarihi
28.04.2008
Bu makale 15414 kişi tarafından okunmuştur.
Bu Haber İçin Yorum Yapın
NOT: E-Mail adresiniz web sitemiz üzerinde yayınlanmayacaktır.
CAPTCHA Image
Bu makaleye ilk yorumu yazan siz olun.

Yazara Ait Diğer Makaleler

Çerez Kullanımı

Kullandığımız çerezler hakkında bilgi almak ve haklarınızı öğrenmek için Çerez Politikamıza bakabilirsiniz.

Daha Fazla

Arama Yap!