Sınav Yaklaşırken; Sınav Kaygısı ve Aile

Sürekli değişen ve oturmamış eğitim sistemi, sınavla meslek yani gelecek seçimi sadece öğrencilerde değil ailelerde de kaygı yaratıyor. Bu sebeple tüm öğrenim hayatı tam bir maratona dönüşüyor.

Lise çağı çocukları, ergenliğin en yüksek dozunu aldıkları zamanda aile, okul, dershane, özel ders arasında sıkışıp kalıyorlar. Yaşadıkları maratonun içinde kendilerini sınav kaygısı ile baş etmeye çalışırken buluyorlar.

Sınav kaygısı; sınav öncesinde ya da sınav sırasında yaşadığı, kaygının bilişsel, fizyolojik belirtilerini içeren ve bireyin performansını düşüren duruma özgü kaygı problemidir. Yani kaygının sınava özgü halidir.

Kaygının tümüyle zararlı bir durum olduğu düşünülmemelidir. Kaygının şiddeti düşük olduğunda bireyin genel uyarılmışlık düzeyini yükseltir ve dikkati artırır. Sürekli rahat, umursamaz, kaygısız olan bir kişi öğrenme ve benzeri etkinliklere fazla katılım gösteremeyeceğinden, düşük kaygı kişiyi çalışmaya yöneltebilir. Bu durumda yararlı olduğunu söyleyebiliriz. Ancak, kaygı belli bir düzeyi aştığında motive etmekten öte başarısızlığa neden olur.

Kaygısı yüksek bireyler sınav sorularını okumakta ve anlamakta zorlanırlar. Çoğunlukla aynı soruyu birkaç kez okurlar ve bununla bağlantılı olarak zamanın yetmeyeceğinden korkarlar. Sınava yeterli ve etkili şekilde hazırlandıkları halde sınavda çıkan soruları cevaplamakta zorlanmaktadırlar. Çoğu zaman bildiklerine çok emin oldukları cevapları hatırlayamamakta, sınavdan çıktıktan hemen sonra hatırlamaktadırlar.

İşlevsel olmayan düşünce ve duyguların yarattığı yüksek kaygı performansı olumsuz etkilemektedir. “Hiçbir şey hatırlamıyorum. Ne yapacağım?” gibi. Kişinin bu yineleyici düşüncelerden uzak olması kolay olmayacaktır. İstemese de onları düşünmeye otomatik olarak devam edecektir.  Olumsuz düşüncelerin yerini gerçekçi, işlevsel, olumlu düşüncelerin alması sınav kaygısını hafifletecek ve kişinin başarısını artıracaktır. Sınav kaygısının azaltılmasında hedeflenen ve gerçekleştirilen bu değişimdir. Ancak kişinin bunu tek başına yapması mümkün değildir.

Sınav kaygısı “sınava girecek olan bireyin yaşadığı kaygı” olarak tanımlansa da,  kaygının ortaya çıkmasında ve tedavisinde ailenin rolü oldukça önemlidir.

 Anne babalar çocuklarının yaşadığı sınav kaygısını çeşitli nedenlere bağlarlar ve ona göre tutum sergilerler. Çoğu zaman çocuğun yaşadığı sınav kaygısı aile tarafından anlaşılmamaktadır.

Bazı aileler çocuklarının başarısının artışını görmek ister, bu doğal istek farkında olmadan bazen çocuk üzerinde baskıya dönüşmeye başlar. Aileler “günlük çözülen soru sayısını, deneme sınavında alınan sonuçları, adayın ders çalışma süresini” performans kriteri olarak almakta, yapılan hazırlıkları yetersiz bulmakta ve gerçek sınavın çok önemli ve zor olduğunu dile getirmektedirler. Ailenin sergilediği bu tutum çocuk üzerinde bir baskı niteliği taşımaktadır. Desteklenmeyi bekledikleri ailelerini memnun edememe kaygısı sınav kaygısına eşlik etmektedir.

Bazı aileler ise sınav zamanı kendi yaşam alışkanlıklarını değiştirmeye başlarlar. Beraber katıldıkları etkinlikleri çocuk için zaman kaybı olacağı düşüncesi ile gerçekleştirmemeye başlarlar. Ailenin hazırlık süresince yaptığı duygusal ve ekonomik yatırım birey üzerindeki baskıyı artırmaktadır.

Sınava hazırlık bir çok aile için sıkıntılı geçen bir süreçtir. Sınav kaygısı olan bireyin ailesinin de tedaviye katılması ve tedavi süresince ailenin sınav kaygısının belirtileri, olası nedenleri ve bireyin performansına olan etkisi konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir.

Aileye hazırlık süresince çocuklarının kendilerine zaman ayırmasının doğal olduğu, dinlenmeye ihtiyaç duyacakları yönünde bilgi verilmesi gereklidir. Aile ve çocuk arasında yapılacak bir anlaşma ile dinlenme, etkinlik süresi ve sıklığı konusunda uzlaşma  sağlanabilmektedir.

Ailenin çocuklarından gerçekçi beklentilerde bulunmaları önemlidir. Çocuğunun geçmişteki akademik performansına göre beklenti içine girmesi gerçekçi olacaktır. Bireyin yapabileceğinden fazla olan gerçek dışı beklentiler birey üzerinde baskı yaratarak varolan performansının da düşmesine yol açacaktır. Ailelerin çocukların performansına göre beklentide bulunmaları, performans kriterlerini bu yönde belirlemeleri, diğerlerinin başarılarıyla karşılaştırmalarının çocukları üzerinde olumsuz etki yaratacağı konusunda onları bilgilendirmek çok önemlidir.

Sınav kaygısı yaşayan bireyin ailesinin desteği, kaygı ile baş etmeyi öğrenmesini ve dolayısıyla hakettiği sonucu almasını kolaylaştıracaktır.

www.psikolojiantalya.com

facebook.com/psikolojiantalya

Telefonumuz: 0242 316 98 99
Adresimiz: Şirinyalı Mah. 1528 sok. Şahbaz Apt. No:50
Kat:2 Daire:5 07400 Muratpaşa Lara ANTALYA