D?n?n k???k bir k?y? kasabas?; Bug?n?n Turizm Ba?kenti

ANTALYA?DA ZAMAN

H?seyin ?imrin

D?n?n k???k bir k?y? kasabas?;

Bug?n Turizmin Ba?kenti

Antalya, bug?n bir turizm kenti olarak art?k b?t?n d?nyada biliniyor. Her y?l be? milyonu a?k?n insan, tatillerini ge?irmek i?in Antalya?ya ko?uyor. Bunu 1960?l? y?llarda hayal etmek bile olanaks?zd?.

Peki, bundan 40-50 y?l ?nce Antalya?da g?nl?k ya?am nas?ld?? Ondan da ?nemlisi Antalya nas?ld?? ?imdi ??yle, o y?llara do?ru ge?mi?e bir yolculuk yapmak olana??m?z olsayd?, Antalya?n?n o y?llarda Anadolu?nun bir k??esinde; di?er illerden tamamen izole edilmi?, kendi k?t olanaklar? ile ya?am?n? s?rd?rmeye ?al??an, fakir bir kasaba g?r?n?m?nde bir yer oldu?unu g?r?rd?k.

Bayram g?nleri, giysi bayram? demekti

O g?nlerde Antalya?da say?lar? on-on be?i ge?meyen zengin aile ile, memur s?n?f? ve i?leri t?k?r?nda olan birka? t?ccar ve esnaf?n d???nda, halk olduk?a fakirdi. ?ok ?ok olsa, bayram g?nlerinde y?lda bir kez sat?n al?nabilen giysiler b?t?n y?l giyilirdi. ?zellikle erkeklerin giydikleri, pantolonlar?n, ceketlerin kuma?lar? olduk?a adi ve sanki ottan yap?lm???as?na ?ok ?abuk eskirdi. Giyilirken b?y?k ?zen g?sterilmesine ra?men, pantolonlar?n dizleri, oturulan yerleri; ceketlerin dirsek k?s?mlar? hemen birka? ay i?inde eskir, delinirdi. Bu nedenle bu elbiseler terzide diktirilirken, sat?n al?nan kuma?, ilerde yama yapmak i?in muhakkak biraz fazla kestirilirdi.

Tak?m elbise i?in de pantolon, ?ok ?abuk eskidi?i i?in iki adet diktirilirdi. Yamas?z pantolon veya elbiseyle gezenlerin say?s? ?ok azd?. O zamanlar ?yamal? gezmek ay?p de?il, elbisesi s?k?k gezmek ay?p? denirdi. Ayakkab?lara gelince: ?ocuklar, bayram ?ncesi al?nan ayakkab?lar? ve giysilerini yatarken yata??n ba?ucuna koyarlar; bin bir hayallerle, ertesi g?n yeni ayakkab?lar? ve giysileri giymenin sab?rs?zl??? i?inde uykuya dalmaya ?al???rlard?. Bu ayakkab?lar ve giysiler bayram boyunca giyilir, bayram bitince de, gelecek bayrama kadar annelerin ?eyiz sand?klar?nda saklan?rd?. Bayram sonras? ?ocuklar, ya yandan madeni tokal? ?Dora? marka eski plastik ayakkab?lar?na d?nerler; ya da bayram ?ncesi oldu?u gibi yal?nayak oyunlar?na devam ederlerdi. ?orap giymek adet olmad???ndan, o plastik ayakkab?lar?n tokalar?, ?ocuklar?n ayaklar?nda, tokan?n aya?a dokundu?u yerde, uzun s?re kapanmayan yaralar a?ard?.

Antalyal?lar Derne?i

Antalya, 1970?li y?llara kadar n?fusu 40-50 bini ancak bulan k???k bir k?y? kenti g?r?n?m?ndeydi. Antalya?da oturanlar birbirlerini yak?ndan tan?r; yolda giderken birbirlerine selam vermekten neredeyse ?evreye bakmak i?in f?rsatlar? olmazd?. Bir g?n Kalekap?s??nda y?r?rken, ?ocuklu?umun beraber ge?ti?i bir dostum, kar??mdan g?lerek geliyordu. Yan?ma yakla?t???nda neden g?ld???n? sorunca, ?Konyaalt? caddesindeki evimden ??k?nca eskiden oldu?u gibi can?m y?r?mek istedi. ?Kalekap?s??na kadar y?r?rken yolda acaba ka? tane Antalyal? dosta rastlar?m? diye i?imden ge?irdim. ?B?t?n yol boyunca tek g?rd???m sen oldun? diye cevaplad?.

Hakikaten 1980?li y?llara kadar Antalya?da ya?amak, olduk?a ayr?cal? bir ya?am bi?imiydi. ?nsan ili?kileri yak?n ve s?cakt?.

Antalya?da, 2000 y?l?nda yap?lan n?fus say?m?na g?re, 700 bin (!) insan bulunuyor. Di?er taraftan yap?lan bir ara?t?rmaya g?re, bug?n Antalya?da oturanlar?n ancak % 10?nu Antalyal?d?r.  Son 30 y?lda T?rkiye?nin di?er kentlerinden ve k?rsal alandan ka?arak Antalya?ya yerle?en 500 bin ki?ilik bir insan mozai?i i?inde kaybolan ?Antalyal?l?k? ve ?Akdenizlilik? ruhu ve ki?ili?ini ya?atmak i?in, ne ac?d?r ki 1992 y?l?nda ?Antalyal?lar Derne?i? ad? alt?nda bir dernek bile kuruldu. D???n?n bir kere, bir kentte do?up b?y?m??s?n?z; ancak o kentte sanki yabanc? gibisiniz. Art?k eski dostlar?n?z ve hem?ehrilerinizle beraber olmak i?in bir derne?e bile ihtiya? duyuyorsunuz. Bunun bir ?rne?i belki d?nyan?n hi?bir yerinde yoktur. Gelenekleriniz, al??kanl?klar?n?z g?nden g?ne kaybolup gidiyor.

 ?Antalya?da ?u son 30 y?lda en ?ok, ama en ?ok de?i?en ?ey kom?uluk ili?kileri oldu. Eskiden hep bir arada konu kom?u birlikte ya?ard?. Kom?uluk her ?eyin ba??yd?. Evlenecek k?z? bile kendi g?rmeden, kom?usuna se?tirenler olurdu. ?Kom?um uygun g?rd? ise, bana da uygundur? derdi. Sonra giderek kom?ular de?i?ti, de?i?ti, yerlerini bilmedi?imiz tan?mad???m?z kom?u hat?r? bilmeyen, saymayan ki?iler ald?. Bu de?i?im i?inde bir zamanlar Antalyal?lar aras?ndaki geleneksel ?S?ra E?lenceleri? bile yap?lmaz oldu.? diye sitem eden bir Antalyal??ya hak vermemek elde de?il.