Atat?rk??n Antalya?da s?yledikleri

Her 10 Kas?m?da Atat?rk??, O?nun bize b?rakt?klar?n? ve ne kadar O?nun izinde gidebildi?imizi d???n?r?m. O?nu anlamak, 10 Kas?m?larda yaln?zca O?nun an?s?na sayg? duru?unda bulunmak olmamal?. Yak?n tarihimizi, O?nun fikirlerini okuyarak ancak O?nun memleketine ve halk?na olan sevgisini ??renebiliriz.

Bug?n size Atat?rk??n Antalya?ya ilk geli?lerinde, Antalya Atat?rk K??k??nde yaveri Hasan R?za Soyak ile aralar?nda ge?en bir konu?may?, Soyak??n hat?ralar?ndan nakletmek istiyorum.  

Hasan R?za Soyak kimdir?

Hasan R?za Soyak devletin en ?st kademesinde ?zel Kalem M?d?rl??? g?revini s?rd?rd??? y?llar boyunca edindi?i izlenimlerden, kendince ?nemli g?rd?klerini Atat?rk'ten Hat?ralar kitab?nda toplam??t?r. Soyak hat?ralar?nda, Atat?rk'?n g?nl?k ya?am?na ili?kin pek ?ok ilgin? ayr?nt?y? ve hilafetin kald?r?lmas?, Cumhuriyet'in ilan?, ?eyh Sait isyan?, ?stiklal Mahkemeleri, ?zmir suikast?, Serbest Cumhuriyet F?rkas?'n?n kurulu?u, Montreaux Konferans?, Hatay meselesi gibi devletin i? ve d?? politikalar?n? belirlemi? olay ve ki?ilerle de ilgili geni? bilgi vermektedir. Atat?rk'?n yak?n ?evresindeki ki?ilerle ili?kilerinin, ?z?ld???, sinirlendi?i, e?lendi?i anlar?n ve Hasan R?za Soyak'a duydu?u mutlak g?venin dile getirildi?i hat?ralarda, Soyak'?n da Atat?rk'e duydu?u derin ve i?ten ba?l?l?k anlat?lm??t?r.

Soyak anlat?yor:

?Atat?rk 1930 y?l? bahar?nda yapt??? bir yurt gezisinde ?zmir'den, Antalya'ya gitmek ?zere trenle ayr?lm??, yolda, halk ile temas ede ede ve bir gece Ayd?n'da, bir gece de Isparta'da kald?ktan sonra 6 Mart 1930 g?n? ak?am?st? otomobille Antalya'ya varm??t?.

Ben Isparta'ya gitmemi?, trenden gece Balad?z istasyonunda inerek, yap?lan haz?rl??? g?rmek ?zere daha evvel Antalya'ya gitmi?tim.

O g?n kendisini orada kar??lad?m ve beraberce, halk?n tezah?rleri aras?nda, ik?meti i?in haz?rlanan eve geldik. Refakatinde bulunanlardan, biraz sonra sofrada bulu?mak ?zere ayr?ld?, beni yan?na alarak odas?na girdi ve kap?y? kapatt?; bir koltu?a y???l?r gibi oturdu; eliyle i?aret ederek beni de oturttu. ?ok yorgun, d???nceli ve sinirli g?r?n?yordu; bir sigara yakt?:

"Bunal?yorum ?ocuk, b?y?k bir ?st?rap i?inde bunal?yorum!" dedi. "G?r?yorsun ya, her gitti?imiz yerde m?temadiyen dert, ?ik?yet dinliyoruz. Her taraf derin bir yokluk, maddi, manevi bir peri?anl?k i?inde. Ferahlat?c? pek az ?eye rastl?yoruz; maatteess?f memleketin hakiki durumu bu i?te! Bunda bizim g?nah?m?z yoktur; uzun y?llar hatta as?rlarca d?nyan?n gidi?inden gafil, birtak?m ?uursuz idarecilerin elinde kalan bu cennet memleket; d??e d??e ?u ac?nacak hale d??m??. Memurlar?m?z hen?z istenilen seviyede ve kalitede de?il; ?o?u g?rg?s?z, kifayetsiz ve ?a?k?n. B?y?k yeteneklere sahip olan zavall? halk?m?z ise, kendisine mukaddes akideler (kutsal inan?) ?eklinde telkin edilen bir s?r? bat?l g?r?? ve inan??lar?n tesiri alt?nda uyu?mu?, kalm??.

Bu arada beni en ?ok ?zen ?ey nedir bilir misin? Halk?m?z?n zihninde k?kle?tirilmi? olan, her ?eyi ba?ta bulunandan beklemek al??kanl???. ??te bu zihniyetle; herkes b?y?k bir tevekk?l (her ?eyi oluruna b?rakan) ve rehavet (gev?eklik, tembellik) i?inde, b?t?n iyilikleri bir ?ah?stan, yani ?imdi benden istiyor, benden bekliyor; fakat nihayet ben de bir insan?m be birader, kuts? bir kuvvetim yoktur ki.

Yeri geldik?e s?rekli tekrar ediyorum; b?t?n bu dertlerin, b?t?n bu ihtiya?lar?n giderilmesi, her ?eyden evvel, pek ba?ka ?artlar alt?nda yeti?mi?; bilgili, geni? d???nceli, azim, feragat (?zveri) ve ihtisas (uzmanl?k)sahibi adam meselesidir, sonra da zaman ve imk?n meselesi. Bu itibarla evvela kafalar? ve vicdanlar? k?hne, geri, uyu?turucu fikir ve inan?lardan temizleyeceksin. ??lerinin ehli, idealist ve enerjik insanlardan m?rekkep, muntazam, her par?as? yerli yerinde, modern bir devlet makinesi kuracaks?n; sonra bu makine halk?n ba??nda ve halkla beraber durmadan ?al??acak, maddi ve manevi her t?rl? istidat ve kaynaklar?m?z? faaliyete getirecek, i?letecek, b?ylece memleket ileriye, refaha do?ru yol alacak. Ba?ka ?aremiz yoktur, ileri milletler seviyesine eri?mek i?ini; bir y?lda, be? y?lda, hatta bir nesilde tamamlamak da imk?ns?zd?r.

Biz ?imdi o yol ?zerindeyiz; kafileyi hedefe do?ru y?r?tmek i?in, be?er takatinin (insan g?c?n) ?st?nde, gayret sarf ediyoruz; ba?ka ne yapabiliriz ki?"

Biraz durdu, g?zleri dolmu?tu; elleri hafif?e titriyordu, "Kalk, bana bir kahve getirmelerini s?yle de, gel!" dedi. Anlam??t?m; a?ik?r bir hal alan (a???a ??kan) heyecan?n? yenmek i?in yaln?z kalmak, vakit kazanmak istiyordu. Kendisini ilk defa b?yle bir halde g?r?yordum. Demek ki te?hisim do?ru idi.

D??ar?da birka? dakika oyaland?m; odaya d?nd???m zaman, epeyce sakinle?mi?ti, susuyordu. Getirilen kahveyi yava? yava? i?ti, sonra g?zlerimin i?ine bakarak, her zamanki metin sesiyle konu?tu:

"Her ne hal ise! Yeise (umutsuzlu?a) de?il, hatta ufak bir teredd?de dahi d??meye mahal yoktur; halimizi bilmekle beraber cesaretimizi kaybetmemeli, ?mit ve ?evk (istek) i?inde yolumuza devam etmeliyiz; er ge?, fakat muhakkak gayemize varaca??z. Hadi art?k seni b?rakay?m; ben de haz?rlan?p sofraya inece?im."

Salondan nas?l ??kt???m? bilmiyorum; ?elik iradeli Adam?n, velev be?, on dakikal?k olsun, b?yle bir sinir buhran? ge?irmi? olmas?, beni ?ok sarsm??t?; g?nlerce bunun tesiri alt?nda kalm??t?m.?

Halk?na inanm??t?

O y?llarda memlekette birtak?m ho?nutsuzluk belirtileri, az ?ok ?ik?yetler de ba?lam??t?. Hasan R?za Soyak bu ?ikayetleri nas?l kar??lad???n? hat?ralar?nda, Atat?rk??n ?u s?zleri ile ??yle aktar?r:

?Milletimizin i?timai b?nyesinde, pek bariz bir hal alm?? olan ?ld?r?c? hastal?klar?, tatbik etti?imiz operasyonlarla k?k?nden s?k?p atmaya ?al???yoruz. Tabi?dir ki birtak?m ho?nutsuzluklar, ?ik?yetler, hatta tarizler ve h?cumlar kar??s?nda bulunaca??z. Tarih? vazifemiz bunlar?n hepsine katlanmak, dikkatli ve tedbirli olmak, aziz hastam?z?n eski s?hhat ve ?evikli?i ile aya?a kalkaca?? mesut g?nleri beklemektir. Hi? ??phe yoktur ki, milletimiz o zaman d?nyan?n en h?r, en m?reffeh ve medeni milletlerinden biri olmak yolunda, s?ratle ilerleyecek ve m?temadiyen y?kselecektir."

Benzer s?zler Ulu ?nder?in ?Onuncu Y?l Nutku?nda da vard?r. Bak?n Atat?rk bu engin hedef ve derin inanc?n? ?u s?zlerle ne g?zel ifade ediyor:

?Bug?n ayn? iman ve katiyetle s?yl?yorum ki, milli ?lk?ye tam bir b?t?nl?kle y?r?mekte olan T?rk Milletinin, b?y?k Millet oldu?unu b?t?n medeni ?lem, az zamanda bir kere daha tan?yacakt?r. Asla ??phem yoktur ki, T?rkl???n unutulmu? b?y?k medeni vasf? ve b?y?k medeni kabiliyeti bundan sonraki inki?af? ile atinin y?ksek medeniyet ufkundan yeni bir g?ne? gibi do?acakt?r.?

Atat?rk??n gazetelere yans?mam?? ruhsal y?n?n? ??renmek i?in Hasan R?za Soyak??n ?Atat?rk?ten Hat?ralar? kitab?n? okuman?z? ?neririm.

Kaynak: Hasan R?za Soyak, Atat?rk?ten Hat?ralar, yap? Kredi Yay?nlar?- ?stanbul