Nedenleri ve çözümleriyle okul fobisi

Son yıllarda sıkça karşılaştığımız sorunlardan biri okul fobisidir, yani çocukların okula gitmekten korkmasıdır. Çocuklar açıklamasını yapamadıkları bu korkuyu bastıramazlar; aile çocuğunu okula götürmeye çalışırken, çocuk korkudan direnç gösterir. Ebeveynler de ikilem yaşarlar; hem çocuklarının okula gitmesini derslerden geri kalmamasını isterler, hem de çocuğun yoğun okul korkusu onları endişelendirir. Okul fobisi yaşayan çocuklar, hayatlarının öngörülebilirliğinin kontrolünü kaybetme korkusu yaşarlar. Okul dışında kontrolü sağlar, öngörülebilirliği olur ve böylece kendini huzurlu hisseder. Okuldan beklentisinin ne olduğunu bilmediği için okul ortamı tehdit gibi algılanabilir ve çocuk sınıfta kendini güvende hissetmez. Okulla ilgili bir durumdan korkabilir; okulda başka çocuk(lar) tarafından kendisiyle alay edilmesi, öğretmenle olan ilişkisi ve öğrenme güçlüğü gibi sorunlar yaşayabilir. Ailelerin çocuklarına doğru yaklaşımda bulunması, çocukların bu korkusunu kısa süre içinde yenmesini sağlayacaktır.
 
Okul fobisi; dersi asmak isteğinden ya da kaytarmak amacıyla yapılan bir davranış değildir. Tam tersine okul fobisi yaşayan çocukta öğrenme arzusu vardır ve okula gitmek istemediğini gizlemez. Okuldan kaçan çocuk ise okulu sevmez, tembeldir ve ailesinden gizli dışarıda vakit geçirir. Okul fobisi, her yaş döneminde görülebilir. Ergenler panikli bir korku yaşar ve çoğu zaman okula geç kalırlar. Yataktan geç kalkmalarının nedeni tembellik değildir, kendilerini gerçekten iyi hissetmiyorlardır. Çocuğun okulu reddetmesi ile akut başlayabilir ya da yavaşça artan bir isteksizlik olabilir. Tipik bir şekli vardır; Pazar akşamından ya da pazartesi sabahı çocuk korku ve gerginlik içeren davranışlar sergiler. Birtakım bedensel rahatsızlıklar oluşur: karın ağrısı, baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, iştahsızlık, uyku problemi, bayılma hissi gibi… Okula gitme vakti yaklaştıkça bu şikayetler fazlalaşır. Anne ve baba baskı yapmaya başlayınca çocuk korkudan panikler ve agresif olabilir. Ancak aile çocuğu okula götürmekten vazgeçtiği an, çocuktaki şikayetler hızla azalır ve kısa bir süre sonra çocuk son derece rahat ve sakince oynamaya başlar. Akut gelişen okul fobisi kronik olandan daha çabuk düzelir. Kronik okul fobisinde, çocuk uzun süre okuldan uzak kalmıştır ve okul fobisi dışında başka sorunlar da mevcuttur.
 
Okul fobisinin temelinde çoğu zaman ayrılık anksiyetesi yatar, özelikle küçük çocuklar anneden ya da bağlandığı kişiden (güvenli insan) ya da evden (güvenli ortam) okul aracılığıyla uzaklaştırılmak korkusu yaşıyorsa, ayrılık anksiyetesi söz konusudur. Kısaca; çocuk, her zaman anneden ayrılırken sorun yaşıyorsa, okul fobisi değil ayrılık anksiyetesi vardır. Okula gitmek istememenin %75 oranında ayrılık anksiyetesinden (kaygısından) kaynaklandığı biliniyor. Ayrılık anksiyetesi gibi, sosyal anksiyete de okula gitmemek için neden olabilir. Sosyal fobi yaşayan çocuk, diğer çocuklar ya da öğretmeni tarafından kabul edilmeyeceği korkusunu yaşar. Bu çocuklarda iletişim becerileri diğer çocuklara göre zayıftır. Nerede, nasıl davranacaklarını çok iyi bilemezler ve bu yüzden diğer çocuklarla iletişim kuramazlar ve kendilerini yalnız hissederler. Performans anksiyetesi ve özgüven eksikliğinin de, okul fobisi oluşmasında önemli rolü vardır. Performans anksiyetesinde, okulun beklentilerine cevap verememek çocukta korku oluşturur. İlerleyen sınıflarda çocuğun başarısının önemi artar. Test sonucuna göre çocuk yargılanır. Bu da okula gitmek istemeyecek kadar korku oluşturabilir.
 
Okul fobisi için tek bir neden belirtilemez. Çocuğun kişilik yapısı, ailenin yaklaşımı (özellikle de anne-çocuk ilişkisi), okuldan kaynaklanan faktörler birer etkendir. Aileler de farkında olmadan kendi korkularını çocuklarına yansıtabilirler. Anne ve babaların korkuları okulla ilgilidir; katı ve empatisi olmayan bir öğretmen, alay eden öğrenciler ve dolayısıyla uyum problemi etkendir. Okul fobisi olan çocuklar aileleri tarafından aşırı korunur. Çocuk okula giderken, kısa süre için de olsa anneyle vedalaşmak istemez ve farkında olmadan bu şekilde ilgi görmeye başlar. Okul fobisi, çoğu zaman çocuğun hayatında bir değişiklik olduğunda ortaya çıkar. Çocuk (yeni) bir okula başlayacaktır, hastalık geçirdiği için uzun zaman okuldan uzak kalmıştır ya da aile içi önemli bir durum olmuştur.
 
Çocuğun okula gitmekte zorlandığını fark eden aileler, çocuğun korkusunu dile getirmesi için desteklemelidirler. Bir an evel çocuğun tekrar okula gitmesini sağlamak gerekir. Aile çocuğuna acıdığı için evde tutarsa olumsuz sonuçlar ve bedensel belirtiler daha da artacaktır. Aile kızarak, tehdit ederek çocuğu okula götürürse, çocuğun korkusu daha da fazlalaşır. Okula yeni başlayan çocuklarda; aile çocuğuna, herkes gibi onun da okula gitmesi gerektiğini ve bu konuda kesin kararlı olduğunu bildirmeli, ancak çocuğa bu konuda yardımcı olacağını da ifade etmelidir. Okul fobisi yaşayan çocuklar, 2 hafta bazen de 1 yıl kadar okuldan uzak kalırlar. Okul fobisi tedavi edilmezse çocuğun depresyona girmesi olağandır. Çocuk topluma uyum sağlamakta zorlanır, duygusal ve sosyal ilişkilerde yer alamaz. Okula gitmediği için derslerinden geri kalacaktır, bu yüzden okula gitmek daha korkulu bir hal alır. Yani tam bir kısır döngü oluşur. Bu nedenle çocuklarına yardımcı olamayan ailelerin, sorunları daha fazla büyümeden psikolojik destek almalarında yarar vardır.

Yayın Tarihi
16.09.2010
Bu makale 9373 kişi tarafından okunmuştur.
Bu Haber İçin Yorum Yapın
NOT: E-Mail adresiniz web sitemiz üzerinde yayınlanmayacaktır.
CAPTCHA Image
Kayıtlı Yorumlar
Eline saglik arkadasim, yazin yine dolu dolu, bir cirpida okudum ve cok begendim...

aylin yilmaz 22.09.2010

Çerez Kullanımı

Kullandığımız çerezler hakkında bilgi almak ve haklarınızı öğrenmek için Çerez Politikamıza bakabilirsiniz.

Daha Fazla

Arama Yap!