Şamama

Bir haftanın fırtınası, bardaktan boşanırcasına yağan yağmuru dinip de mavilikler yeniden yeryüzüne egemen olunca parklar bahçeler de şenlendi.

Öğleye doğru yürüdüğüm Anafartalar Caddesinin köşesine konuşlandırılmış çocuk bahçesinden taşan mini minnacık, bir elin avuç içine sığacak büyüklükteki plastik top sekerek ve yuvarlanarak ayakuçlarıma kadar geldi. Hani ayağımı yanlamasına koyup engellemesem, uzayıp giden yolun akan trafiğindeki araçlardan birinin tekerleğinde patlayıp gidecek.

Eğilip aldım sonrada kimin diye bakarken minik bir kız çocuğu ve annesi bizim diyerek elleriyle işaret ettiler.

Top uzun yıllar öncesine götürdü beni. Kahverengi ile turunç karışımıydı ve çizgi çizgiydi.

Kavunun, elma ya da topaç(fırfıra) büyüklüğündeki minyatürüne bizim memlekette şamama derler.

Anlattım mı bilmem ama derler ki kavunun ana yurdu Van’dır. Kavunun dünyaya yayıldığı Van Gölü çevresidir. Van’ın Bostaniçi (Sıhke) köyündeki toprak kavunun en sevdiği toprağa sahiptir.

Kavun tarlalarında küçük, tenis topu büyüklüğündeki şamamalar seçkin manavlarda tezgâh süsü olarak da kullanılır. Mis gibi kokar. Memleketimin kadınlarının çeyiz sandıklarında, gardıroplarında, yüklüklerinde mutlaka bir şamama olurdu. Sandık açıldığında, yüklük indirildiğine, gardırobun kapağı açıldığında hoş bir kokuyla adeta mest olursunuz. Şamamaya Anadolu’nun birçok beldesinde mis kavunu ya da yaylagıç adı da verilir.

Kimyasalların genizleri yakan parfümleri şamamanın doğal kokusu karşısında bir hiç kalır.

Galiba lezzetin de, kokunun da, huzurun da ana kaynağı toprak.

Bilmem şamamayı hatırlayanlarınız oldu mu? Varsa bu yönde anılarınız paylaşırsak doğayı bir kez daha sevmiş, kucaklamış oluruz. Çünkü doğayı elimizden çekip almak için var gücüyle ve dehşetengiz bir hırsla savaşanlar var. Çocuklarımıza toprağın yarattığı yarpuzları, evelikleri, yemlikleri, çatlankuşları, katır tıranklarını, kekik tutmuş dağları anlatmaya devam etmeliyiz. İnsanoğlunun yenilenmesinin tek çaresi toprak ve üzerindeki envai bitki örtüsü ve de onların dostu börtü, böcek ve kuşlar…