Akıl Akıldan, Ortak Akıl Hepsinden Üstündür...

Geçen haftalarda bir dost meclisinde yetkin bir Anadolu Kadını tanıdık. Özenle örülmüş uzun, elmas saçları, umut dolu mavi gözleriyle ışık saçan bu Sivas (kendi deyişleriyle) Divrikli Anabacı’dan hoş bir gülmece dinleyip şenlenmiştik. Anlatım dili, tavrı öyle tatlıydı ki, duyduğum gibi aktarmazsam söze yazık olur;

“Bir köylü gadın kucağında güçcük çocuğuynan ekin tarlasına getmiş. Çocuğu ağacın kölgesine gomuş, önüne de bi tas süt gatıp orak biçmeye durmuş. Çocuk yalınız galınca bi yılan gelmiş. Çocuğun südünü içmek uçun tasa doğru uzanıncaz çocuk elini havaya galdırmış. Yılanın gafasına tokadı yapıştırırken çıkışmış;

 - Epmağınan ye!...

***

Bu bütünüyle bizden gülmecenin üstüne bir de bugün öğrendiklerim eklenince yazmak “farz” oldu. Öğlen kızım Türkü ile yemek yediğimiz aşevinden çıkınca “Haydar Usta”mızın hatırını sormak için hemen yan sokaktaki saz atölyesine doğru kıvrıldık. Öğle paydosunun bitmesine daha vakit vardı. Şansımız yaver giderse belki bağlamasının telinden “goygun” bir Orta Anadolu Havası bile “diyneyebilirdik”. O sırada bize doğru gelen usta ile selamlaşıp hoş beş ettikten sonra konu kültürün ortak hafızasında dolaşan gülmecelere açıldı. Bunun üzerine Haydar Usta büyük bir keyifle anlatmaya başladı. Ben de fırsatı ganimet bilip teybimin kayıt düğmesine bastım.

Bugünlerde nedense Tek tek “ben”leri “biz” yapan ortak değerlerimize sarılmak yerine -aslında zenginliğimiz olan- farklılıklarımız kanatırcasına kaşınır oldu. Yaşadığı olumsuzluklar nedeniyle zaman zaman solsa da kadim Anadolu insanının özde güleç yüzünü anımsayalım istedim. Bencil seslerinin iyiden iyiye yükseldiği, insanların iyimserliğinin yara aldığı bu süreçte “hem nalına, hem mıhına vuran” bu gülmeceler dilerim sizleri bir nebze gülümsetir.

***

1960’lı yıllarda kadastro çalışmaları yapan bir hakim ıramazanlıkta dava konusu bir arsayı yerinde tespit etmek için Çorum’un Sungurlu İlçesine bağlı Demirşıh Köyü’ne gitmiş. İşlerini hale yola goyduktan sonra şoforuna;

- Oğlum öğlen oldu, garnımız acıkdı, mıhdara söyle de bize bi sufra hazırlasın, garnımızı doyuralım, demiş. Şofor;

- Valla efendim başga zaman olsa neyse de ıramazanlıkda bize yemek memek vermez, musafire bakış-görüş etmezler...

- Eee, napacayık o zaman? Bari bi Alevi Köyü bulak da orda garnımız doyurak, demiş. Giderken yolun kenarındaki ağaçlardan torunuynan guşburnu toplayan Siflan Garı’yı görüp durmuşlar. Selam verip;

-  Deze napıyon, demişler?

- Nediyim yavrım guşburnu topluyom, pelverde (marmelat) yapacam, demiş.

- Yav onu niye topluyon? Günah, demiş hakim.

- Allah’ın verdiği nimet, niye günah olsun yavrım?...

- Ebubekir Efendimiz bunun gıyısından gederken paltosu buna takıldı da, yırtıldıydı deyince Siflan Garı cevabı yapışdırmış;

- Ebubekir Efendin de kör müydü, öteden gedeydi?...

***

Dedenin biri bi gış taliplerini görmeye gedememiş, her taraf gar(kar). (Bilmeyenler için söyleyelim; Alevi dedeleri kış aylarında taliplerinin yaşadığı köylere gider, onların tercüman, görgü gibi inanç hizmetlerini yürütürler. Talipler de giderken dedeye gönüllerinin ve keselerinin elverdiği, adına “hakullah” denen bir miktar para verip uğurlarlar.)

Tabi dedenin de, mallarının da yeygisi de azalmış. Bi gün atına yem vermek üçün dama girmiş. Ata bi avuç yem verincez at; “Ihiiiiii!” deyi kişnemiş. Dede sinirlenmiş;

- Ihiiiiiine başlarım, demiş. Bura talibin evi değil, az yeyecen!...

***

Dedenin biri bi köyden geçerken sürüsünü otladan bi adama rastlamış.

- Ali Ağa demiş, şurdan bana bi davar ver de götürüyüm. Ali Ağa;

- Dede sana davarı veriyim de bunun bana (öteki dünyada) bunun bi faydası olur mu?

- Valla bana faydası olacağı kesin de, sana olup olmacanı bilmiyom...

***

Ses ve izlerin birbirine alabildiğine karıştığı, neyin, kimin için iyi ya da kötü olduğunun kestirilemediği “hassas” günlerden geçiyoruz. Mevzu bahis vatanları iken -bile- bilge Anadolu insanlarının, özellikle kadınların, anaların akıl ve yürek sesinin duyul(a)madığı bir zamanın tanıklarıyız... Kendi adıma; insanımızın -şimdi ve daima- önce kendimiz, vatanımız, sonra tüm insanlığın hayrına etle tırnak olduğumuzu unutmadan birleşmesi, birleşmemiz gerektiğini düşünüyorum. Merheme yara değil, derde deva bulacak, "fikri hür, vicdanı hür, irfanı hür" yüreklerin ortak akıl ile aldığı kararların hüküm sürdüğü bir ülke istiyorum. Hasım değil hısım olduğumuzun bilinciyle yaşamak,  bir, gür ve hür olmak umuduyla sözü -cennet mekân- Âşık Hüdai’nin yüreğinden alıp "ortak akıl”a sunuyorum. Saygıyla...

Faydası olmayan bahardan yazdan,

Yüce dağ başının kışı makbuldür.

Cahilin yaptığı sohbetten, sözden,

Âlimin hayali, düşü makbuldür.

Lokma yeme muhannetin elinden,

Kurtulaman sonra acı dilinden.

Namertlerin kaymağından balından,

Merdin kuru, yavan aşı makbuldür.

Hüdai konuşur bir ince dilden,

Hal ehli olmayan ne bilir halden?

Bilgisiz, görgüsüz, duygusuz kuldan,

Ölülerin mezar taşı makbuldür...