Van’da tespih borsası

Tespih Anadolu ve Ortadoğu başta olmak üzere Arap ve Asya coğrafya insanının vazgeçemediği bir aksesuardır.

İnançsal boyutu dışında bir alışkanlık ve geleneği de beraberine getirir.

Namazdan sonra dua sonrası çekilen, her boncuğu bir dilek taşıyan tüm sıralanan taneleri birbirine bağlayan imamesi ile birlikte disiplinli bir takım oluşturan bu nesne bir diğer özelliğiyle de rehabilitasyon (iyileştirme) aracıdır.

Kimi tespih otuz üç taneli kimisi de doksan dokuz tanelidir.

Tesbih öyle ulu ortaya atılan nesne değildir. Çoğu evlerde namaz kılınan odalarının kıble(güney) duvarında asılı durur. Kimi zaman yaşlı bir nine ya da dedenin parmakları arasında ritmik bir esas içinde gidip gelen ya sabırdır. Her caminin mutlaka kenarlarında müminini bekler.

Sadece inançsal anlamda kullanılmaz. Lümpen(kabadayı) delikanlıların olmazsa olmazıdır. Çok yerde kumarbazın bileğinde şıkırdayan bir bilezik görevi görür. Bindiğiniz bir ticari taksinin dikiz aynasında asılı durur ya da vites kolunda mavi boncuklarıyla göz kırpar bakanına.

Çocuklar olmasa da en çok yeni yetme delikanlıların büyük ilgisini çeker. Ancak sınıfa sokulduğu zaman hiç beklenmedik bir an da şıkırdatıp tüm öğrencilerin dikkatini çekti mi öğretmenler dur bakayım der önce kulak memesine asılır, sonra da tespihe el koyar. Olay okul idaresine yansıdığı an beklenmedik bir saatte tüm okulda idareciler ve öğretmenler genel arama tarama yapar. En çok el konanlar da tespihler olur.

Tespihler şimdiki zamanda boncuklardan ya da sert plastik dökümlerden fabrikasyon olarak üretilse de değerli olanları akik, sedef, kuvars, zümrüt, gümüş, yeşim, mercan taşından olanlardır. Ülkemizde tespihin sanatçı ellerde üretildiği yer Erzurum’un Oltu ilçesidir. Ünlü Oltu taşından tespihler bu yöremizin adıyla anılır.

Teşbih deyip geçmeyin. Yukarıda adlarını sıraladığım taşlardan yapılan tespihlerin fiyatları öyle ucuz ve sıradan değildir. Bugün rakamının önünde çok sıfırlı fiyatlar olan tespihler artık borsa oluşturmuş durumda. İşte bu borsalardan biri de Van’da Cumhuriyet Caddesinin kahvaltıcılar sokağında Dolayı Öztürk’ün kahvesinde meraklılarına ve alıcılarına sunuluyor.

Kimi zaman inançsal, kimi zaman lümpen, kimi zaman eşi bulunmaz pahalı bir armağan yerine geçen tespihler şifreli bond çantalarla taşınarak mekanlarda dikkatlice ve titizlikle açılıyor hayranlarıyla buluşturuluyor.