Kardeş kıskançlığı; Sevgi için rekabet…

Çocukların en büyük ihtiyacı sevgi ve ilgidir. Sevgi ve ilgiden mahrum kalan çocukta değersizlik ve güvensizlik hissi oluşur. Bu duyguları yaşayan çocuklarda ise kronik kıskançlıklar daha çok görünmektedir. Çocuğun istediği tek şey vardır; kardeşi kadar sevilmek.

Kıskançlık insanın en evrensel duygularından biridir ve her yaşta görünür. Kıskançlık; çoğu zaman ötekinin sahip olduğu ve kişinin kendisinin mahrum olduğu ile ilgilidir. İnsanın doğasındaki kıskanma duygusu çoğu kez bir kardeş doğumundan sonra ortaya çıkmaktadır. Büyük çocuk annesinin kendisini eskisi gibi sevmeyeceğinden endişe duyar. Genelde çocuklar arasında yaş farkı ne kadar az olursa, kıskançlık belirtileri de o kadar çok olur. Çocuk ilk kardeşiyle daha fazla sorun yaşarken, ikinci ya da üçüncü kardeşini daha kolay kabullendiği bilinmektedir.

Çocuk kıskançlığını farklı tutumlar ile sergileyebilir. Örneğin, bazen kardeşine zarar verirken, bazen de abartılı sevgi gösterebilir. Bu yoğun ilgi, sahtedir ve genellikle kıskançlığını dışa vuramayan çocuklarda görünür. Kıskançlığını belli ederse annenin kendisinden uzaklaşacağını düşünür ve duygularını gizler. Bazen de çocuk bebeksi konuşma, çiş kaçırma ve bakıma muhtaç davranışlar sergiler.   

Kıskançlık yaşayan kardeşler de çoğu zaman, büyük çocuk, küçük çocuğa karşı dominant davranır. Tartışma çıkarsa, büyük sözel agresif davranırken, küçük fiziksel agresif davranır. Kıskançlık duyguları olan çocuk, kıskandığına karşı zarar verecek potansiyele sahiptir. Ancak aile kızar ve güçsüz çocuğu korursa diğer çocuktaki kıskançlık pekişir. Kıskançlık belirtileri gösteren çocuk annesinin ve babasının olumsuz tepkisini görünce daha da çok dışlanıldığını düşünecektir, yani kurguladığı olumsuz düşüncesine onay almış olacaktır. Bu yüzden aileler çocuklarıyla konuşmalı ve kıskançlığın asıl sebebini bulmalıdır. Belki aile gerçektende farkında olmadan kıskançlığı tetikleyecek bir davranışta bulunmaktadır.

Kıskançlığın olumlu tarafı ise girişimci ruhu tetiklemesidir ve çocuğun sosyal kuralları öğrenmesidir. Kardeşler arasında yarış, rekabet ve tartışma olması, onları gerçek hayata hazırlar. Kardeşi onu hiçbir zaman terk etmeyecek biridir, bu yüzden kardeşiyle pratik yaparak sorun çözme ve hakkını savunma gibi becerilerini arttıracaktır. Örneğin, küçük kardeş annenin ve babanın beğenisini almak için abla ya da abisini geçmek için elinden geleni yapacaktır. Kardeş kıskançlığı doğal bir gelişmedir ve çocukların sağlıklı gelişimi için olması gerekir. Hatta hiçbir zaman birbirlerini kıskanmayan ve daima iyi anlaşan kardeşlerin, annesi ya da babasıyla olan ilişkilerinde sorun yaşıyor olmalarının belirtisi olabilir. Bu durumda iki kardeş bir ebeveyne ya da her iki ebeveyne birlik olurlar.

En önemlisi kardeş kıskançlığın sınırlarda kalmasıdır. Rekabet düşmanlık haline gelmesi ve her alanda kendini göstermesi uyumu bozar ve yeni sorunlara yol açabilir. Kronik ve patolojik kıskanan bir çocuk özgüven problemi yaşar ve hayatı boyunca kendini anlamlı ve değerli hissetmek için onay ve arayış içinde olur. Esasen aradığı ebeveyn sevgisidir. Bu nedenle her çocuğun tek ve benzersiz olduğunu, ona ait spesifik kaliteleri olduğundan dolayı orijinal olduğunu hissettirmek gerekir. Netice de annelerin ve babaların kalbi bütün çocuklarına yetecek kadar sevgi barındırmaktadır.

Ebeveynlerin dengeli ve olumlu tutumu için öneriler:

-          Kardeşler arası tartışma varken mesafede kalarak, sorunu çözmeleri için fırsat verin. Sadece birbirlerine zarar verdikleri zaman ya da tolere etmediğiniz (hakaret, küfür vb.) durumlarda onları fiziksel ayırarak müdahale edin. Eğer çocuklar yalnız iken kavga etmiyor ve anne-baba varken ediyorsa, olaya müdahale beklentisindendir.

-          Sürekli aynı çocuğu cezalandırmayın. Ne olduğunu anlamaya çalışın ve davranışa eşdeğerde bir ceza verin. Her çocukla kısa da olsa ayrı ayrı vakit geçirin.

-          Hiçbir zaman ödün vermeyeceğiniz kesin kurallarınız olsun ve bunu çocuklarınıza anlatın. Örneğin; ‘Bir konuda hemfikir olmayabilirsiniz ama asla vurmak yok. Şiddetle sorunları halledemezsiniz’.